“Yoga is the science of right living and, as such, is intended to be incorporated in daily life. It works on all aspects of the person: the physical, vital, mental, emotional, psychic and spiritual.” (Quote by Swami Satyananda Saraswati)

Yoga is een methode, die behulpzaam kan zijn voor je lichamelijke en geestelijke ontwikkeling, ongeacht de levensfilosofie of religie die je aanhangt. Vaak wordt gedacht dat je voor yoga gezond en lenig moet zijn. Dat is niet zo. Yoga kan je in principe in elke lichamelijke conditie beoefenen. Op welk niveau je je nu ook bevindt, yoga kan je helpen je lichamelijke én geestelijke conditie te verbeteren. Tijdens de asanas (yogahoudingen) focus je op de adem en op wat er in je lichaam gebeurt. Daardoor kan je geest tot rust komen. Langzamerhand leren we steeds vaker bewust te ervaren wat er werkelijk is, in plaats van te leven in de verhalen (over verleden of toekomst) in ons hoofd. De asanas kunnen uitdagend zijn, maar het gaat er niet om de perfecte houding neer te zetten. Het gaat erom met open, geconcentreerde aandacht de houdingen uit te voeren en zo te (leren) voelen wat er zich in je lichaam voordoet, wat het kan hebben en nodig heeft. Geleidelijk aan leer je zo je lichaam èn geest beter kennen. Er zal zich daardoor een verruiming van bewustzijn kunnen ont-wikkelen, met als gevolg een verstilling van de geest, een dieper ervaren van de verbinding/eenheid tussen lichaam en geest, en een (her)ontdekking van de eenheid met de “Ultieme Realiteit”. Naast het positieve effect van de asanas op je inwendige organen en je hormoonhuishouding, zal het op zijn minst je lichaam in een zo goed mogelijke conditie houden, maar het kan ook bijdragen aan een sterker en soepeler wordend lijf. Geleidelijkaan zal het effect van de yogabeoefening ook doorwerken in je dagelijkse leven.

Met yoga wordt meestal hatha yoga bedoeld. Yoga is een meer dan 5000 jaar oude uit India stammende levensbeschouwing, waar hatha yoga een onderdeel van is. Dit is de klassieke yogavorm waarop alle moderne yogavarianten gebaseerd zijn. Het omvat onder meer asanas, (voorbereidende) pranayamaoefeningen en diepe ontspanning. De woorden hatha en yoga komen uit het Sanskriet, de klassieke Indiase taal waarin de yogafilosofie is neergeschreven. Dat “Hatha” zon (ha) en maan (tha) zou betekenen (waarmee de balans wordt aangeduid tussen yin en yang, b.v. licht – donker, ontspanning – inspanning, etc.) is een gangbare misvatting. Die betekenis is slechts een van de effecten van hatha yoga. De feitelijke betekenis van “hatha” is standvastig of krachtig. Conform Patanjali’s oude beschrijving beoefen je yoga “sthira sukham asanam”, wat zoveel betekent als: een “asana is een standvastige, comfortabele houding”. Er zit ook iets in van: niet opgeven. De betekenis van het woord yoga is eenheid, ver-enig-ing (taalkundig: van het woord juk wordt aangenomen dat het stamt uit het Proto-Indo Europees van yugóm (verbinden, verenigen). Het is verwant met yoga en het Latijnse iungere).

Vijf punten van yoga:

1. Lichaamsoefening.

Voor een gezond en soepel lichaam is regelmatige en goede oefening nodig. Yoga asana’s zijn allesomvattende oefeningen voor je inwendige en uitwendige organen. Ze worden langzaam en bewust uitgevoerd. Je neemt een bepaalde houding aan en houdt die een tijdje vast. Je ruggengraat wordt er flexibeler en sterker door en je wordt vitaler. De bloedcirculatie verbetert en de zenuwen krijgen voldoende voedingsstoffen en zuurstof zodat alle lichaamssystemen goed kunnen functioneren. Asana’s hebben een positief effect op klieren, organen, spieren en gewrichten en beïnvloeden diepere en meer subtiele delen van het lichaam. Door de verschillende bewegingen van de asana’s gaan de interne organen efficiënter functioneren. Het endocrien systeem (klieren en hormonen) wordt verjongd, waardoor emoties meer in balans komen en je je simpelweg beter en relaxter gaat voelen.  Naast de fysieke voordelen leiden asanas onder meer tot diepere concentratie en meditatie.

2. Ademhaling: Pranayama.

Dit is nodig om de organen van voldoende zuurstof te voorzien en voor een goede werking van de verschillende lichaamssystemen. Onjuiste ademhaling kan leiden tot vermoeidheid, hoofdpijn, concentratieverlies, foute lichaamshouding etc. Twee eenvoudige yoga ademhalingsmethodes zijn: buikademhaling en volledige yoga ademhaling. Enkele wat meer intensieve methodes zijn bijvoorbeeld anulom vilom, nadi shodana en kapalbhati. Yoga ademhalings-/energieoefeningen worden Pranayama genoemd. Zij zorgen voor een toename van de levenskracht (prana) in het lichaam en een beter functioneren van de herstel- en groeifuncties van het lichaam. Daarnaast zijn de adem en de geest direct met elkaar verbonden, waardoor we door controle over de adem controle over de geest kunnen verkrijgen.

3. Ontspanning: Shavasana.

Zoals een machine na gebruik even moet afkoelen, zo heeft het lichaam na inspanning het ook nodig af te koelen en te ontspannen. Daardoor kan het helen en de energie zich herstellen, zodat het verder goed kan blijven werken. Ontspanning tussen de asana’s door zorgt ervoor dat het ontstane melkzuur weer afgevoerd kan worden en spierpijn minder of geen kans krijgt. Bij yoga wordt onder andere Shavasana gebruikt voor diepe ontspanning. Dit Sanskriet woord betekent letterlijk lijkhouding. 

4. Voeding

Gezonde voeding bevordert fysieke en mentale fitheid. Oorspronkelijk in India was het yoga-dieet lacto-vegetarisch. Melk werd met mate gedronken, haast meer als medicijn. Het werd op een geweldloze manier gewonnen: koeien hoorden bij het gezin, werden op een natuurlijke manier zwanger en de kalfjes konden bij de moeder opgroeien. In onze huidige cultuur is dat helaas grotendeels niet meer het geval. Daarom wordt nu onder het juiste yoga dieet ook puur plantaardige voeding verstaan, zoals groentes, bonen, granen, fruit, noten, zaden. Dit voedsel verschaft ruim voldoende eiwitten, is gemakkelijk verteerbaar en levert onbewerkte vitale energie. Het kalmeert de geest, scherpt het intellect en is goed voor de gezondheid. Gezien het subtiele effect dat voedsel heeft op de geest en het astrale lichaam, wordt voedsel dat sterk prikkelend en voedsel dat verkregen is door middel van geweld, vermeden. (Geweldloosheid, ahimsa, is een van de principes uit de yogafilosofie.)5. Positief denken en meditatie.

Het denken heeft een directe invloed op de energie en conditie van het lichaam. Een negatieve gedachte verlaagt onmiddellijk je energieniveau en een positieve gedachte verhoogt meteen de energie. Meditatie is voedsel voor de geest. Het helpt stress te verminderen, brengt helderheid, verbetert concentratie en verhoogd het niveau van gewaarzijn. Regelmatige meditatie is een must voor iedereen die zijn fysieke, mentale en spirituele conditie wil verbeteren.

————————————————-

YIN YOGA

Bij Yin yoga
– neem je een houding/asana aan met respect voor je fysieke grenzen,
– ervaar je dan een milde druk op en/of strekking in een specifiek gebied in je lichaam
– beweeg je daarna niet of nauwelijks meer, en ontspan je je spieren,
– hou je de asanas 3 tot 5 minuten, of soms langer, aan.

Over bindweefsel en hyaluronzuur

Overal in ons lichaam is fascie (d.i. een vorm van bindweefsel) aanwezig. Dit is als een groot web of net dat alles met elkaar verbindt. Het zit onder je huid en omgeeft ook spieren, botten, organen, zenuwen en bloed- en lymfevaten. Het is essentieel voor het bewegingsapparaat. Bij een verstoring zal het fascie op die plek samenkrimpen en verstijven, wat ook pijn kan veroorzaken. Omdat het fascie door het hele lichaam met elkaar in verband staat, kan een verstijving op een bepaalde plek ook pijn op een andere plek veroorzaken. Het lichaam kan deze verstoringen gewoonlijk vanzelf herstellen, maar soms kan het daar verstijfd, samengekrompen en stug blijven door bijvoorbeeld overbelasting en/of een inactief leven. En ongelukken of operaties bijvoorbeeld kunnen verklevingen en littekenweefsel in het fascie achterlaten.

Yin Yoga werkt vooral in op bindweefsel, dat stugger is dan de meer elastische spieren. Een zekere hoeveelheid ‘stress’ op onze weefsels hebben we absolut nodig om gezond te blijven. Bij yin yoga maken we hier gebruik van door een milde hoeveelheid rek of druk gedurende langere tijd toe te passen. Gewrichten kun je zien als ruimtes tussen botten waar beweging mogelijk is. Bij Yin Yoga wil je wat beweging in de gewrichtsbanden bewerkstelligen om de gewrichten sterker te maken. Wanneer ergens druk of rek op bindweefsel en gewrichten wordt toegepast, stimuleert dit ons lichaam om nieuwe energie (ook wel chi of prana genoemd) naar die delen van het lichaam te zenden. Deze energietoename stimuleert de cellen van het bindweefsel (de fibroblasten) om meer van het eiwit hyaluronzuur aan te maken. Hyaluronzuur, dat gelei-achtig van structuur is, trekt ongeveer duizend maal zijn eigen volume in water aan. Door deze toename van vocht worden bindweefsel en gewrichten flexibeler en soepeler en daardoor ook sterker.

De Japanse wetenschapper Dr. Hiroschi Motoyama heeft jarenlang onderzoek gedaan naar de uit de Chinese geneeskunde bekende meridianen ofwel energiekanalen (in de yogafilosofie nadies genoemd). In het bindweefsel ontdekte hij banen van aaneengeketende hyaluronzuurmoleculen. Zoals hierboven beschreven trekt hyaluronzuur veel water aan, dat vervolgens als energiegeleider werkt. Volgens de meridiaantheorie nu stroomt de chi door deze “waterbanen”, meridianen dus, in het fascie. Ook de huidige westerse wetenschap houdt zich inmiddels diepgaand bezig met de functie van bindweefsel en heeft het grote belang van dit orgaan ontdekt. Een van de uitkomsten van die onderzoeken is de ontdekking dat beweging en strekking essentieel is voor een gezond bindweefsel en dus voor een goede gezondheid, maar ook dat dat beschadigd bindweefsel kan herstellen.

Yin yoga kan o.a. bijdragen aan:

– herstel van verstoord/verstijfd bindweefsel, en daardoor bijdragen aan:
– verlichting bij contractuur/spierverkorting (use it or lose it, frozen shoulder)
– voorkoming/vertraging degeneratie (osteoporose) en fixatie–fusie van gewrichten
– bevordering van de aanmaak van Hyaluronzuur en verbetering van de energiestroom

Over stresshormonen, dopamine, serotonine en melatonine

Andere effecten van regelmatige beoefening van yin yoga zijn dat het de stresshormonen cortisol en adrenaline reduceert (ontgiften van de organen) en ook dat het de neurotransmitters dopamine en serotonine stimuleert. Dopamine (in de volksmond ook wel het gelukshormoon of geluksstofje genoemd) speelt een grote rol bij het ervaren van genot, blijdschap en welzijn. Serotonine is van invloed op geheugen, slaap, emotie, stemming, zelfvertrouwen, eetlust, seksuele activiteit en de verwerking van pijnprikkels. Serotonine wordt door het lichaam omgezet in melatonine. Serotonine zorgt ook het vrijkomen van melatonine uit de epifyse. Voor een goede slaap is voldoende serotonine dan ook ontontbeerlijk.

Over mindfulness/meditatie

De yin houdingen worden ontspannen uitgevoerd met de aandacht volledig gefocust op de adem en op die plekken in het lichaam waar strekking of druk ervaren wordt. Yin yoga is meteen dus ook een soort mindfulness- of meditatiebeoefening. Hierdoor, en door de bovengenoemde effecten, ontstaat er ook ontspanning in het hoofd: onze vaak over-actieve “monkey-mind” kan tot rust komen.